Με  το άρθρο 103 του ν.4387/12-5-2016 για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού –συνταξιοδοτικού συστήματος ρυθμίστηκε  εκ νέου το θέμα της επιστροφής αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών εκ μέρους του ΙΚΑ. Μέχρι τη δημοσίευση του νόμου  η νομολογία για το συγκεκριμένο θέμα ήταν ξεκάθαρη : Η αναζήτηση των αχρεωστήτως καταβληθέντων για χρονικό διάστημα που υπερέβαινε την πενταετία αντίκειται στις αρχές της χρηστής διοίκησης  με την προϋπόθεση ότι ο ασφαλισμένος δεν βαρύνεται  με δόλο- Απολύτως ορθή κατά την άποψη μου προσέγγιση ,καθώς η ύπαρξη υπαιτιότητας στο πρόσωπο του εισπράττοντα τις παροχές  ή του τρίτου από τον οποίο αναζητούνται τα χρήματα ,μετά την πάροδο μεγάλου χρονικού διαστήματος, είναι κρίσιμο στοιχείο για την ύπαρξη ή όχι υποχρέωσης επιστροφής των παροχών. Έτσι, πολλές φορές,για παράδειγμα, τα Δικαστήρια είχαν κρίνει ότι οι κληρονόμοι συνταξιούχου, που καλούνταν μετά  από δέκα ή και δεκαπέντε χρόνια να επιστρέψουν ως αχρεωστήτως καταβληθείσες παροχές που είχε πάρει ο αποβιώσας χωρίς να τις δικαιούται ,  δεν είχαν υποχρέωση επιστροφής αν ο ασφαλισμένος ,που τις έλαβε πριν τόσα χρόνια, το έπραξε καλόπιστα .

Με το νέο νόμο  το θέμα ρυθμίζεται διαφορετικά : Κάθε παροχή που έχει καταβληθεί από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ αχρεώστητα, επιστρέφεται ανεξαρτήτως υπαιτιότητας του λαβόντος και αναζητείται, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΕΔΕ. Μοναδική διαφοροποίηση  που προβλέπεται είναι ότι  σε περίπτωση υπαιτιτότητας του λαβόντος  η επιστροφή  είναι έντοκη με την επιβολή επιτοκίου 3% .

Ο καταλογισμός και ο τυχόν διενεργούμενος συμψηφισμός εκτελείται με απόφαση του Διευθυντή του αρμοδίου Υποκαταστήματος. Εάν , εν τω μεταξύ ,  ο οφειλέτης του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ αποβιώσει, οι οφειλές του συμψηφίζονται με τυχόν οφειλόμενες  σε αυτόν και στους νόμιμους κληρονόμους του αναδρομικές παροχές, προς απομείωση του χρέους, ενώ το υπόλοιπο ποσό αναζητείται από αυτούς κατά την κληρονομική τους μερίδα,  Εφόσον η οφειλή δεν είχε βεβαιωθεί όσο ο οφειλέτης βρισκόταν εν ζωή, εκδίδεται απόφαση από τον αρμόδιο Διευθυντή, με την οποία καθίστανται υπόχρεοι προς εξόφληση της οφειλής οι νόμιμοι κληρονόμοι του.

Φυσικά για όσους εισέπρατταν με δόλο και πρόθεση εξαπάτησης του ασφαλιστικού φορέα την οποιαδήποτε παροχή ,η υποχρέωση επιστροφής είτε από τους ίδιους είτε από τους κληρονόμους τους ,και μάλιστα η έντοκη, εννοείται πως κινείται στην απολύτως ορθή κατεύθυνση για προφανείς λόγους .  Για όσους όμως εισέπραξαν παροχές καλόπιστα , η αναζήτηση όσων καταβλήθηκαν αχρεωστήτως μέσα στο διάστημα της σχετικής παραγραφής των είκοσι ετών (!)  , αντιβαίνει  στην συνταγματική αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του πολίτη έναντι της διοίκησης .   Ιδίως αν σκεφθεί κανείς πόσο δύσκολο είναι να γνωρίζει ο μέσος πολίτης  την πολυδιάσπαρτη ασφαλιστική νομοθεσία και τις υποχρεώσεις που αυτή επιβάλει . 

Πρόσφατα εκδόθηκε από το ΙΚΑ η υπ’ αρ 29/2016 Εγκύκλιος με οδηγίες την εφαρμογή των νέων διατάξεων.

Μαρούσα Πρωτοπαπαδάκη-Δικηγόρος

 

 

 

Για να δείτε το σχετικό αρχείο πατήστε εδώ